Katalizatory (inne określenie: konwerter katalityczny, reaktor) spełniają niezwykle istotne funkcje w układach wydechowych pojazdów wyposażonych w silniki spalinowe. Mimo że nie są to elementy wyposażenia darzone specjalną estymą przez kierowców, warto zdać sobie sprawę, że w nowych konstrukcjach dostosowanych do obecności reaktora w układzie, jego brak na pewno spowoduje odwrotne skutki od oczekiwanych. Nie poprawi to osiągów, a może nawet wywołać negatywne skutki prawne. Zacznijmy jednak od początku.

• Katalizator – czym jest i do czego służy?
• Wkład katalizatora — ceramiczny czy metalowy? 
• Awaria katalizatora
• Wymiana katalizatora czy naprawa?

Znaczenie katalizatora w układzie wydechowym

Konwerter katalityczny zapewnia zachowanie wymogów dotyczących określonych norm emisji spalin. Jeżeli aspekt ekologiczny nie przemawia do niektórych osób, dodajmy, iż spełnienie wymienionych kryteriów jest warunkiem sine qua non poruszania się autem po obszarze Unii Europejskiej. Innymi słowy, po ewentualnym usunięciu katalizatora wycieczki na zachód Europy będą możliwe jedynie przy wykorzystaniu autobusu, samolotu lub pociągu. Własny samochód okaże się bezużyteczny, nawet ten najbardziej wypasiony.

Jak działa katalizator? 

Katalizator przypomina tłumik. Wewnątrz stalowej obudowy znajduje się wkład ceramiczny bądź metalowy oraz mata ochronna. Nie można przy tym pominąć warstw metali szlachetnych pokrywających wewnętrzne komórki wkładów, dzięki czemu możliwa jest kataliza, reakcja chemiczna zobojętniająca substancje szkodliwe wydzielane wraz ze spalinami. Owe metale (platyna, pallad lub rod) są niestety przyczyną zainteresowania się cudzymi katalizatorami przez amatorów łatwego zysku.

Usytuowanie katalizatora w kolektorze wydechowym powoduje szybsze nagrzewanie się reaktora, a tym samym zwiększenie jego wydajności.

Sonda lambda będąca składnikiem katalizatora kontroluje poziom tlenu znajdującego się w spalinach, wpływając pośrednio na stan jakościowy i ilościowy dostarczanej mieszanki paliwowej.

W nowszych autach funkcję kontrolną spełni złącze diagnostyczne OBD2 z systemem OBDII.

Jaki wkład katalizatora jest lepszy? Ceramiczny czy metalowy? 

Katalizatory są urządzeniami trwałymi, zważywszy na warunki, w jakich przychodzi im pracować. Przebieg rzędu 200 tys. km nie jest ewenementem, chociaż wraz z upływającymi kilometrami pogarszają się parametry konwertera katalitycznego.

Katalizatory ceramiczne wykazują mniejszą trwałość na skutek szybszego zużycia rdzenia. Szczególnie jest to widoczne w autach z zamontowaną instalacją LPG.

Znacznie odporniejszy jest konwerter metalowy. Katalizatory tego typu wykazują mniejszą wrażliwość na wysokie temperatury oraz nagłe zmiany ich wysokości.

Dodajmy, że przepustowość urządzenia określa jego zastosowanie. Standard wynosi 500-600 cpsi, podczas kiedy miłośnicy wyczynowej jazdy powinni zainteresować się katalizatorami o przepustowości 100-200 cpsi (liczba komórek na cal kwadratowy).

Katalizator – objawy awarii 

Bardzo często objawy uszkodzenia katalizatora umykają uwadze kierowców, zwłaszcza tych preferujących stateczny styl jazdy. Dopiero wnikliwa kontrola techniczna bądź coroczne badania diagnostyczne pozwalają dostrzec, że z konwerterem katalitycznym jest coś nie tak.

Objawy usterki katalizatora:

• Niższa moc silnika;
• Nietypowe odgłosy dochodzące z podwozia (grzechotanie, dzwonienie);
• Sygnalizacja kontrolki „check engine” przy większych prędkościach. Z czasem intensywność świecenia się kontrolki wzrasta, nawet przy spokojnej i wolnej jeździe;
• W większości przypadków występuje zauważalny wzrost zużycia paliwa. 

Co powoduje uszkodzenie katalizatora? 

Nie będziemy odkrywczy, stwierdzając, że najczęstszą przyczyną awarii katalizatora jest jego zużycie. Przypomnijmy, że przejechane 180 - 200 tysięcy kilometrów to szczyt możliwości urządzenia.

Kolejną przyczyną niesprawności konwertera są usterki w obrębie układu zapłonowego. W takim przypadku spalanie mieszanki paliwowej następuje wewnątrz katalizatora, a nie w cylindrze.

Są też powody uszkodzenia konwertera katalitycznego, na które kierowca ma niewielki wpływ, bądź nie ma go wcale. 

Odpalanie silnika na przekór jego woli musi negatywnie odbić się na kondycji reaktora. Popych lub zaciąg spowoduje wyciek paliwa do wnętrza katalizatora, w którym nastąpi zapłon i nagły wzrost temperatury.

Uszkodzenia mechaniczne lub termiczne dotyczą sytuacji, kiedy pojazd wjedzie na wysoki krawężnik, korzeń bądź kamień. Silne uderzenie zwykle niszczy obudowę katalizatora.

Podobny skutek wywoła kąpiel podwozia w dziurze wypełnionej wodą. Rozgrzany reaktor może nie przetrzymać tej próby. Gwałtowne schłodzenie spowoduje skurczenie się obudowy katalizatora, a co za tym idzie ściśnięcie i pęknięcie wkładu.

Katalizator – naprawiać czy wymienić?

Zastanówmy się. Konwerter katalityczny zwykle zachowuje swoją sprawność przez cały okres, ograniczony limitem przejechanych kilometrów. Po tym czasie i tak musi dojść do jego wymiany, zatem naprawa zużytego urządzenia po prostu nie ma sensu. W podobnej sytuacji będą kierowcy pragnący zmienić osiągi swojego auta na sportowe. Nie ma mowy o przeróbkach katalizatora, trzeba nabyć nowy, wykazujący cechy sportowca.

Jednak zanim do tego dojdzie, warto skorzystać z bezpłatnej porady specjalisty. W tym celu udostępniony został formularz kontaktowy, w którym można podać markę i model auta oraz oczekiwania dotyczące cech nowego katalizatora. W oczekiwaniu na odpowiedź przeglądamy dostępne oferty Kateko, być może znajdziemy coś więcej?

Proste, prawda? Napisz już dziś, za kilka dni będziesz się cieszył nowym katalizatorem wybranym zgodnie z Twoimi preferencjami. I znowu, spokój na kolejne 200 tys. kilometrów.